Gisteren is Max overleden, op 15 februari 2025, de man van Ellen, vader van Anne Myra. Mijn verre vriend uit Eenrum in het hoge Noorden met zijn gouden stem, die onvoorwaardelijk lief had. Onze vriendschap gaat nu als een film aan me voorbij en dat laat ik gebeuren. Zijn hart heeft het begeven maar ik gun hem het eeuwige leven in de harten van dierbaren. In mijn hart blijft hij een welkome gast, met Ellen samen gezellig zijn.
Ik had jullie graag bij mij over de vloer, me thuis voelen in mijn eigen huis, dankbare eters. Mijn reisjes naar het Hoge Land zijn dierbare herinneringen.
Er zit nog maar heel weinig kraakbeen tussen mijn vierde en vijfde ruggenwervel. Dat komt door de vele ontstekingen – spit – in mijn rug, ook wel artritis vanaf mijn dertigste. Wekenlang lag ik met de benen op de bank en de rug recht op de grond thuis met helse pijnen terwijl normale mensen kinderen krijgen en/of carriere maken. Het hield pas op rond mijn veertigste toen ik een hond kreeg en elke dag met hem naar Sonsbeek liep. Het probleem is er nog steeds en dat komt nooit meer goed althans mechanisch. Het heeft lang geduurd voordat ik inzicht kreeg omdat dokters het ook niet helemaal weten. Nu weet ik alle kennis tot een geheel te verbinden terwijl ik weer eens herstel. Met behulp van Cesar-therapie heb ik geleerd om ze losjes te houden, die wervels en daar begon het mee. Ik hoefde me niet meer te laten kraken door Donders, fysiotherapeut waar ik een abonnement op had. Ik ontdekte het belang van beweging en van de stofjes in je bloed: neurotransmissie. Ik heb veel geleerd over serotonine, adrenaline en dopamine tijdens de studie Psychologie bij de Open Universiteit en afgerekend met de orenmaffia: je bent gek. De volgende stap was mijn contact met de Grootmoeders, Amerikaanse beweging voor en door vrouwen. Mijn bewustzijn groeide ten aanzien van het patriarchaat, dat ook heerst binnen de geneeskunde. Ik voel de energie van PSOAS, weer een stap verder die cruciaal is in mijn verhaal. De ‘spier van de ziel’ verbindt mijn rug met mijn benen, ook die van jou! Psoas houdt mijn rug recht behalve wanneer ik aangeslagen ben door het één of ander. Deze spier trekt zich terug bij hevige schrik en komt weer tot rust als de kust veilig is. Iedereen heeft dat en bij mij is die met name van levensbelang vanwege de wervels die kraakbeen ontberen. Last but not least: Zen meditatie & Yin yoga houden mij op de been.
Psoas wordt ook wel de stabiliteit-spier genoemd en voortaan zal ik die trainen middels Pilates. Ik zet mijn abonnement bij de sportschool op onbeperkt en maak vandaag, 11 oktober deze stap in de juiste richting.
In de Gelderlander van 23 november staat dat kraakbeen zich wel degelijk kan herstellen. Ik heb me laten wijs maken dat dit niet kan, net als Tinnitus nooit over kan gaan, wat niet waar is. Het is weer een staaltje falende geneeskunst waar ik me door heb laten misleiden. Een poosje geleden is me wel opgevallen dat de artrose in mijn handen, vingers met name geheeld is. Dat is duidelijk zichtbaar, anders dan die wervels waar röntgenstraling voor nodig is. Alhoewel ik het kan voelen: de hoeveelheid belasting die draagbaar is.
De ring is af en dat brengt me 35 jaar terug in de tijd, naar het moment waarop de steen, een alexandriet ‘geef mij die ring maar’ in mijn leven kwam. Ik heb er twee jaar over gedaan maar nog langer over nagedacht. Eerst had ik die antieke ring waar de steen in zat om laten vormen tot hanger, daarna heb ik die weer omgevormd tot ring. Het goud was grotendeels opgegaan aan makersloon, de rest heb ik samen gesmolten met mijn moeders trouwring. Het zilver dat ik heb toegevoegd komt rechtstreeks uit de fabriek.
Al die tijd gedacht dat het een amethist was, blijkt niet zo te zijn. De steen verkleurt onder invloed van licht, meestal paars dan weer roodachtig tot roze of blauw.
Is voor mij geen vanzelfsprekendheid, beschadigd door het getreiter in mijn jeugd vanwege een afwijkend uiterlijk. Sluik blond en egaal blank versus krullend rood en gespikkeld wit. Ik heb nu de gelegenheid om af te rekenen met deze bubbel die telkens opduikt. Het is de kunst om er een punt te maken en dat is wat ik doe! Ik loop regelmatig met Bibi – bonushond – aan de overkant langs de Rijn, in Bakenhof. Daar is een plek waar ik afstand ervaar van de stad, een krib waar ik mijn appel eet aan het einde van de middag. Het is een oude gewoonte om langs de rivier te zitten mijmeren over het leven. Vroeger was het de Dinkel in Twente, later werd het de Waal bij Nijmegen, nu is het – al heel lang – de Rijn in Arnhem.
WOEF stukje van de oude oude brug
Ik hoop nog op de IJssel, rivier die vaak op mijn pad komt. Liselore Gerritsen schreef er een liedje over waarin ze zingt ‘iedereen heeft een rivier, en ik, ik heb de IJssel’.
Ik wist mijn draai niet te vinden, mede door de opleiding tot docente Handvaardigheid. Het was nooit de bedoeling om voor de klas te gaan staan want Beeldende Vorming is een kliervak. Met mijn achtergrond – pesterij vanwege mijn afwijkende uiterlijk – is dat vragen om problemen, wat ik inmiddels heb verwerkt. Ik ben beeldend kunstenares geworden uit overleving, niet zonder plezier! Op de kunstacademie haalde ik mijn hart op, in die lokalen waar gebeeldhouwd werd, waar ik nog niet het geduld voor had. Keramiek, hout en metaal ‘you name it we do it’. Plastische vormgeving, ruimtelijke vormgeving en tekenen waren basisvakken, net als Kunstgeschiedenis, Psychologie, Pedagogiek en Didactiek.
‘Crazy little thing called love‘.
‘We hebben een schrijfster in ons midden’ zei Rob van der Sande van Psychologie plechtig toen ik op een avond het lokaal betrad. Dat was nadat ik een stukje had ingeleverd over het belang van beeldende vorming in het onderwijs. Ik wist dat het waar was en denk aan mij als kind in de schoolbanken al schrijvende ‘dit is wat ik later ga doen’ zo klaar als een klontje en ben er stiekem nooit mee opgehouden. Ik ploeg door mijn geest als een boerin en heb een gemengd bedrijf waarin ik floreer. Het leven, met name het sociale verkeer is mijn inspiratiebron, waarin ik wijsheid oogst. Ik ben een paar keer over de kop gegaan doordat ik mij liet bepalen door anderen dan mezelf. Ik ben afgedaald in de krochten van mijn ziel: geen pretje, zacht – mijn stijl – uitgedrukt, en weer opgestaan. Over het algemeen pluk ik liever vruchten van een boom of struik, voordat ze zijn gevallen, die beperkt houdbaar zijn. Onkruid wieden middels het – automatisch – schrijven van ‘daily pages’ is mijn dagelijkse onderhoud en voor de rest is de opbrengt wisselend en weet ik nooit waar het naar toe gaat. Met dank aan mijn moeder voor het vertrouwen en dank aan mijn vader ‘ik leef jouw droom’.
Een stukje schrijven is niet veel anders dan een kaartje drukken, sterker: het komt uit dezelfde bron die onuitputtelijk is, en oefening baart kunst. Een verhaal schrijven is niet anders dan creatie van ruimtelijk werk.
Met dit woord werd ik vanochtend wakker vanuit dromenland maar de context speelt zich af in de realiteit. Het heeft betrekking op de vriendschap met mijn vriendin Estelle, ken haar al vanaf de lagere school als het buurmeisje van mijn vriendinnetje Anita Aveskamp. Haar zelfverzekerde uitstraling fascinerende me maar het duurde nog totdat wij samen naar het Carmellyceum in Oldenzaal fietsten, eer onze vriendschap begon. We gingen met een groepje vanuit Losser en wij tweetjes waren van de langzaam-aan-actie, rustig fietsen en dan kom je er ook wel. Dat is wel anders dan de wijze van omgang met elkaar, die nogal turbulent is. Er zijn jaren voorbij gegaan waarin wij elkaar niet zagen, in de 50 jaar sindsdien. We verschillen als dag en nacht maar er zijn overeenkomsten: we hebben kleine krulletjes en we zijn nakomelingen, behoorlijk slim en enigszins buitenbeentjes. Onze oudere broers zijn ook vrienden voor het leven en die zien elkaar ook wel eens heel lang niet geloof ik. Telkens weer dezelfde wrevel zorgt voor verwijdering, maar het geheugen maakt er altijd weer iets moois van. Het zal nu wel weer net zo gaan alhoewel dat onvoorstelbaar is, na de laatste aanvaring. Ze zou mij komen helpen met klussen, maar kwam niet opdagen alhoewel onze afspraak om 11 uur zorgvuldig was vastgelegd. Er gingen heel wat berichtjes aan vooraf en vlak van tevoren belde ze me met ‘ik kom toch om 11 uur want …’ waarin ze helemaal aan het einde toevoegde ’tussen 11 en 12’. Ik zei nog ‘nee 11 uur want we hebben zeker 2 uur nodig voor die klus, en we willen lunchen’. Ik had de pindasoep al klaar staan en de keuken leeggehaald want we zouden grote gaten boren in de gipsen voorzetwanden zodat ik een draad kon spannen door de ruimte. Zij had tot 14.15 uur en ze zou vertellen over haar nieuwe baan als conducteur bij de NS, waar ze om 14.45 een afspraak mee had op het Centrale Station in Arnhem. Het was krapjes maar precies te doen dacht ik en verheugde me zeer op het bouwfeestje. Om 11.30 was ik lang en breed bezig, zonder haar assistentie en vroeg haar waar ze bleef. Ze schreef ‘ik moet nog langs de dierenwinkel, tussen 11 en 12 ben ik er’ en ik ‘dan gaat het niet lukken’ terwijl ik steeds ongeduriger werd. Nou komt het: ‘jij sprak af, ik niet’ schreef ze, en toen brak de hel in me los, en heb ik iets gedaan ter bescherming van mijn gemoedsrust. Ik ben een draadspanner gaan kopen bij Baptist in Presikhaaf en toen ik mijn fiets weer van het slot haalde las ik haar berichtje van 12.04 uur ‘ik sta voor je deur’ en ik stuurde ‘ik ben ff onderweg’. Daarna was het weer voorbij, onze vriendschap.
De draad is inmiddels blind bevestigd en strak gespannen tussen beide wanden.
Ik heb de verlammende werking van pesten aan den lijve ondervonden: op straat, het schoolplein of bij het zwembad door jongens, en meisjes. Schelden, buitensluiten, belachelijk maken, en bespringen, vanwege mijn afwijkende uiterlijk. Dat ik vooral niet mocht denken dat ik ooit zou slagen in mijn leven. Dit speelde zich af nadat wij naar het dorp Losser verhuisden, toen ik vijf jaar oud was. Voor mij was het een drijfveer om op school goed mijn best te doen, zodat ik daar weg kon om aan de universiteit te studeren, wat toen nog niet – behalve de TU – mogelijk was in Twente. Eenmaal in Nijmegen hield het niet op, het getreiter, ik werd eenzaam, ging naar de kunstacademie in Arnhem. Daar heb ik mijn geluk gevonden, ben gebleven tot op de dag van vandaag. Het is me niet gelukt om een reguliere baan te vinden, hoewel ik heel wat pogingen gedaan heb, in de Cultuur-, Zorg- & Welzijnssector, en een goed mens probeer te zijn. Mijn CV is als een landweg met gaten – donkere periodes – bezaaid met keien – artistieke prestaties – waar ik trots op ben. Ik weet inmiddels wat ik waard ben en wat mijn wapens zijn.
Werk van houthakkers in Boschveld – landgoed in Oosterbeek
