1

Vorige week woensdag begon ik vrolijk met sorteren van truien toen Jaqueline met een mededeling bij me kwam. De directie had besloten dat we nog maar eens in de week kleding mogen kopen en dat de prijzen omhoog gaan. Dat zou op dinsdag zijn maar dan werk ik niet en dat was dan pech, en toen brak me de klomp. De vrijdag vind ik al moeilijk omdat we niks mogen kopen ‘dan stop ik ermee’ heb ik toen gezegd. Die ochtend mocht ik nog wel wat opschrijven, om 12 uur op kantoor maar op dat moment liepen alle vrouwen naar de tafel van Jaqueline. Nuray en Hanan voorop en de Oekraïeners er achteraan, naar mij wuivend: kom! Ze deden hun beklag en ik deed er een steentje bovenop, kwam beter uit mijn woorden. Ze stelde een gesprek met de directie voor, met mij erbij, en toen was het lunchpauze. Ik naar huis, helemaal gestresst door dit nieuws, langs de Aldi voor broodjes. Die nacht werd ik vaak wakker, net als de hele week, zo boos was ik. Dat deed me besluiten om op te stappen en stelde me voor hoe dat zou zijn. Die vrijdag was ik meer dan gewoon van slag en kreeg armen van Liliana en van Safia om mij heen. Ik wou Angela helemaal niet zien omdat ze meestal partij tegen mij trekt. Toen heb ik een waszakje dat ik nodig heb om Nikes in te wassen meegesmokkeld uit frustratie. Zo ging ik mijn weekend in, vol weerzin, met een hart dat op hol sloeg als een wild paard. Alle kaarsjes in de Martinuskerk voor de leiding van 2Switch om ruimere regels ten spijt. Mijn geduld had niets opgeleverd: de situatie was verergerd, hopeloos, mijn vertrouwen was op. ‘Ik ben godverdomme geen melkkoe’, dacht ik terecht blijkt nu en uiteindelijk komt het goed, geloof ik.

Er gebeurde iets waardoor ik een doorstart maak nadat ik van plan was om te stoppen met dit werk. Ik wou goed afscheid nemen want het betekende veel voor me en heb er volop van genoten. Het moment dat Jaqueline me belde om een afspraak te maken nadat er vanwege Corona niemand werd aangenomen zit vers in mijn geheugen. Dat was nog niet helemaal het begin van dit project, zoals ik het noem, dat is een paar maanden eerder geweest. Zoals bij elk afscheid speelt de film zich af, in den beginne was daar, het dressoir van mijn ouders. Er was geen plek voor in mijn huis in de Spijkerstraat, en opeens kreeg ik een heel goed idee: 2Switch. Het idee dat ik een ander heel blij zou kunnen maken met dit meubelstuk dat ik als kind ‘later wou erven’ beviel me. Het was al een poosje in mijn bezit, geloogd en ingewreven met kalk-was voor een moderne look. Het paste niet meer … dus wierp ik deze huid af onder luid protest, dat weer wel. Het was René die de doorslag gaf nadat ik het idee kreeg om het dressoir in mijn werkhok te plaatsen nadat 2Switch haar niet mee wou nemen. Om het vervoer wat gemakkelijker te maken – de rug te ontzien – had ik de deurtjes losgeschroefd – schroefjes in een zakje – en de laden en schapjes er bovenop gelegd. Wilden die lui geen meubels meenemen die uit elkaar lagen want ze wilden niks in elkaar hoeven zetten. Een enkele kring op het bovenblad was de druppel voor de mannen om door te rijden en mij heel boos achter te laten. ‘Bel de ARA’ was hun advies, dat ik niet ter harte nam en toen kwam dat idee voor plaatsing in het souterain maar René zei ‘nee’.

Ik wou een afscheidskaart drukken voor Jaqueline op basis van de foto van geperste kleding en maakte een vierkante uitsnede, in de telefoon. Daarna exporteerde ik die naar de laptop maar die maakte uit zichzelf een hele andere uitsnede. Na het openen van Photoshop Elements zag ik dit verschijnen, beter dan mijn keuze en beter dan de uitsnede voor de nieuwjaarskaart. Ik heb een kaartje besteld met ‘Dankjewel’ aan de binnenkant.

Het was erg mistig en de zon scheen er doorheen zodat je er recht in kon kijken, op de fiets langs de Rijn. Onderweg kreeg ik het idee om tevreden te zijn met een korting op kleding in de winkel zelf. De directie was een week later nog niet op het besluit terug gekomen maar Jaqueline heeft me verzekerd dat wij, de vrijwilligers koestering verdienen. ‘Die korting heb je al’ zei ze, wat ik niet wist enne ‘je kunt niet enkel geven’. Juist.

2

De kaart is niet zo mooi geworden omdat men er een ruime rand vanaf heeft afgehaald, dus dat moet over maar niet meteen. Nuancering van de regels is de inzet voor de komende tijd waar ik gisteren weer een kaarsje voor heb laten branden. We zijn als vrijwilligers onder het personeel in de minderheid maar we verdienen meer dan we nu krijgen.

Deze schipperstrui en dit fleece-jasje heb ik gescoord voor Marijke – zus – die dit werk voor me heeft gevonden toen ik in de put zat in 2020.

Vlakbij de Martinuskerk staat het boompje -een Japanse sierkers – in bloei dat ik heb geplant voor oma in 2022 op 27 februari haar 120ste geboortedag. Ik denk aan haar met dank aan het Buurt Groenbedrijf waar ik ook vrijwillig werk, aan vergroening van de wijk. Dit is de strategie waar ik gebruik van maak in moeilijke tijden net als het werken bij 2SWITCH.

3

De nieuwe regel voor vrijwilligers is eens in de week 3 items, op een zelf gekozen dag, waar ik vrede mee heb. Voor betaalde krachten is dinsdag de dag waarop kleding/textiel gekocht kan worden en dat geldt ook voor taakstraffers, denk ik.

4

Naast de balen geperste kleding voor de industrie liggen witte zakken voor de handel met arme landen. In Zuid Amerika zijn oeroude muren, gemaakt van grote keien die zo nauw op elkaar aansluiten dat er geen millimeter tussen zit. Daar denk ik aan als ik dit zie en de stapels bewonder die Danilo en Katja daar hebben gedumpt.

5

Aan het einde van de ochtend – woensdag – wilde ik graag drie stukken op laten schrijven en vroeg aan Jaqueline of ik dat bij haar in het hok zou doen.

‘Dat doen we niet meer’ zei ze enne ‘alleen op dinsdag’ en toen brak me weer de klomp want ik dacht dat wij heel wat anders hadden afgesproken. Ik bleef een moment stil tot ze zich herstelde ‘jullie mogen voortaan op vrijdag afrekenen bij Angela’. Ik zei dat ik dat graag eerder had willen weten want ik had drie mooie stukken uitgezocht om te kopen. ‘Leg maar neer’ zei ze en ‘dan regelt Angela dat vrijdag samen met Safia’.

Wederom van mijn stuk gebracht, ben ik deze keer door Jaqueline nog wel die onze gesprekken inclusief haar eerdere uitspraken kennelijk is vergeten.

Aan het einde van de middag zat ik aan de overkant van de Rijn op een bank te huilen van ellende, met Bibi – hond – bij me. Ik voel me doodongelukkig door de situatie die nu echt uit de hand gaat lopen. De hele ochtend voelde ik een spanning in mijn lijf waar ik me geen raad mee wist. Het is suikerfeest maar niet voor mij, wel droeg ik voor het eerst mijn mooie ring, aan een koordje want die past niet onder de handschoenen. Tijdens de pauze liet ik haar zien aan Vera ‘kun je voor mij ook zoiets maken?’ vroeg ze toen ik zei dat ik de ring zelf heb gemaakt.

De stofzuiger zat ook nog verstopt en ik had geen tijd meer om er iets aan te doen. ‘Moet je hem gaan zoeken’ zei Jeffrey maar zijn grapje drong niet tot me door want ik was van slag.

Ik vraag me af of Aisi nog terug komt maar ik vrees van niet. Ook vraag ik me af waarom we geen afval meer scheiden – waar die geperste balen uit voortkomen – zoals gewoonlijk. Alles gaat in de blauwe containers per direct naar de vuilverbranding ‘omdat er geen Gitte-boxen’ beschikbaar zijn’. Die staan hoog opgestapeld met uitgezochte kleding voor de winkels in de ruimte die voorheen leeg was. Daar zijn ook een paar werktafels bijgekomen voor huishoudtextiel en schoenen/tassen. De voertaal is Oekraïens waar ik niets van begrijp, mooie taal dat wel maar ik begin me te vervelen. Zeker zonder Nuray, Liliana en Bahram die vandaag afwezig zijn en Jaqueline die er niet helemaal bij is. Ik heb altijd gezegd: als Jaqueline weg is dan ben ik weg, omdat ik haar vertrouw. Vanaf nu bereid ik mijn vertrek voor, dat niet op stel en sprong zal zijn.

6

Om 8.25 uur kom ik aangelopen vanuit het bijna lege fietsenschuurtje en zie dat de deur dicht is. Ik bel aan en het duurt een poosje tot Danilo komt aangelopen die me vriendelijk binnenlaat. Het kantoor is donker en leeg maar Jonnie en Angela staan vlak om de hoek in de sluis waar de kooien staan te praten. Rustig bereid ik het werk voor om te beginnen met handschoentjes pakken terwijl ik zie dat er enkel een aantal Oekraïense collega’s aanwezig zijn. Geen Liliana en geen Safia voor een babbeltje, en geen Hanan of een ander die Nederlands spreekt. Ik neem een kooi met broeken en nestel me tussen de vrouwen in, ook goed. Na een poosje komt Angela aangelopen die heel zuur kijkt zoals vaker en vertelt me dat ik geen broeken mocht pakken. Ze had kruisjes gezet op de kooien die het eerst gedaan moesten worden. ‘Hoe moet ik dat weten?’ vroeg ik haar, ‘dat is vorige week bepaald’ zei ze bits, ‘ik was toen vrij’. ‘Je had ons kunnen vragen’ vervolgde ze ‘want ze stonden in de sluis’ wat niet waar is. Het klopt dat ze daar stonden maar eerder hadden die twee de deur al niet geopend voor mij. Komt bij dat locatie-leider Jonnie sowieso niet praat met ons, de collega’s op de werkvloer. Mede dankzij mijn vrijwillige inzet hebben zij anders wel een mooi salaris. De gebruikelijke discussie kwam weer op gang en opnieuw zei ze ‘er is veel gedoe’ terwijl haar blik nog meer verzuurde. ‘Je hoeft het niet op mij af te reageren’ heb ik gezegd enne ‘ik heb hier geen zin in, ik doe dit werk vrijwillig en, ik ben klaar met dat onvriendelijke gedrag van je’. Dit heb ik dus gezegd terwijl de emoties hoog opliepen en zij wegliep terwijl iedereen het hoorde maar niet verstond. Ik had me vanochtend thuis voorgenomen om per 1 juni ontslag te nemen maar eigenlijk wilde ik meteen wel weg. Er lag nog een stapeltje kleding op kantoor van woensdag dat ik graag mee naar huis wou nemen … maar nu komt het! Voor het eerst in al die jaren ben ik niet helemaal gesloopt na thuiskomst. Er heeft een doorbraak plaatsgevonden die voor mij blijkbaar essentieel is geweest. Ik heb Angela een grote bek gegeven, op het moment dat ik niet meer bang ben om ontslagen te worden. Pas later dringt door dat Katja heeft me deze keer van de ondergang heeft gered met haar liefdevolle blik, Danilo met zijn belangstelling. ‘Ga je wat leuks doen in het weekend?’ Ik ging naar Wijk aan Zee ‘dat is toevallig’ zei hij en ik vroeg of hij daar soms vandaan kwam. ‘Nee, uit Colombia, dat weet je toch wel, daarna Rotterdam en nu woon ik in Tiel’. Het toeval was dat hij dat net vroeg op een moment dat ik het hard nodig had dat iemand dat deed. De Oekraïense vrouwen met hun pogingen om mij ‘eet smakelijk’ of ‘fijn weekend’ te wensen gaven mij het gevoel dat ik er mag zijn.

7

Ik doe mijn best om begrip voor haar te hebben maar laat me niet telkens afblaffen. Het kan zijn dat Jaqueline te lief is en haar nodig heeft als bewaker van de goeie orde. Pas kwam er een lading gevangenispersoneelskleding langs op mijn tafel. Ik liet één van de shirts zien aan Nuray met ‘penitiaire inrichting’ erop, ‘voor Angela’ zei ze. Dat heeft me op dit idee gebracht waar ik anders niet op was gekomen. Nog een scene die me te binnen schiet: ik liet kleding opschrijven door Jaqueline aan haar tafel. Ik wist zeker dat er geen rekening open stond maar ze zei van wel. Ik volhardde maar ze bleef erbij en zij was zo getuige van mijn gebrekkige geheugen. Onderweg naar huis wist ik het weer en schaamde me. Ik zie Jaqueline maar eens in de week en moest lang wachten met sorry zeggen. ‘Het spijt me dat ik zo eigenwijs was’. Die week erop pakte ik mijn kans en sprak het uit waarop ze vriendelijk vergeving gaf. Daarmee was de kous af dacht ik maar dat was het niet. Een poosje later wilde ik wat kleding op laten schrijven en betalen bij Angela, in het hok. Komt Jaqueline binnen die zei ‘met haar moet je uitkijken’ en dat klopt enigszins. Ik weet vaak niet meer wat ik mee naar huis heb genomen en smokkel soms wat. Het is echter niet mijn bedoeling om de zaak te flessen. Ik begrijp dat dit irritant is en verwoordde ‘het belang van een goeie administratie’. Het smokkelen daargelaten, ben ik als katholieke vrouw best eerlijk. Zondigen hoort erbij want anders valt er niets te biechten. Als ik van de Rekkelijken ben dan is Angela van de Rechtlijnigen. 

8

De regel is nu nog verder genuanceerd en perfect, waar ik heel gelukkig van word. De afgelopen weken zag ik her en der wat stapeltjes liggen van mensen op tafels die niet aanwezig waren. Ik ging op onderzoek uit en ontdekte dat ‘we mogen bewaren’ aldus Hanan die een jurkje ging passen. Het duurt even voordat het tot me doordringt dat we voorgoed verlost zijn van het strenge bewind. Een goed moment voor een kaarsje in de Martinuskerk want dit is een mijlpaal. Hoe lang heeft het wel niet geduurd dat we vrijdags niets mee konden nemen waar ik zwaar onder heb geleden. Het meenemen van kleding is het cement van de groep, een verbindend element in de kudde. Wanneer was dit regime eigenlijk begonnen en hoeveel mensen zijn vertrokken sindsdien? In elk geval was het nog op de oude lokatie dat het helemaal uit de hand liep. Toen mochten we nog drie items per dag meenemen maar dat was niet genoeg voor enkele mensen. Er werden spullen verstopt en de leiding ging op speurtocht als iedereen weg was. Tijdens een meeting waar ik niet bij was – Iris praatte me bij – werd gedreigd met ontslag bij overtreding van de regel. Het verstoppen ging door en toen mochten we een tijdlang helemaal niets meer meenemen. Daarna kwam deze halfslachtige regel: op dinsdag, woensdag en donderdag twee stuks, op maandag en vrijdag niets. Als ik weleens werkte op dinsdag en donderdag vond Angela dat ik geluk had omdat ik tweemaal wat mee kon nemen. Uiteraard dacht ik daar anders over, wat ik niet met haar communiceerde. Deze toestand was niet vol te houden en daarom is deze crisis achteraf een geschenk uit de hemel.

9

Ik ben binnen en mij krijg je voorlopig niet meer weg. In feite is het bewaren hetzelfde als het verstoppen van voorheen, zonder dreiging met ontslag. Het aantal is wel drastisch afgenomen, van 15 items – 3 per dag – naar 3 items per week. Het is wat mij betreft meer dan genoeg en de aangekondigde prijsstijging neem ik op de koop toe.

10

Mijn lichaam denk er anders over middels gekriebel in mijn lijf dat niet meer door het stof wil gaan. Ik ben allergisch geworden en reageer dat af op Angela die haar stinkende best doet. Ze heeft een hekel aan mensen met uitkeringen want ‘iedereen moet werken, ook zij’ heeft ze ooit gezegd. Ze heeft de daad bij het woord gevoegd en dat is me niet in de koude kleren gaan zitten. Haar gespeelde vriendelijkheid valt niet meer te tolereren voor mij en daarom zal ik moeten vertrekken. Aanleiding is het aangekondigde feest voor het hele personeel in Westervoort, in zo’n tent voor bruiloften en partijen. Ik heb daar geen zin in alhoewel ik het me probeer voor te stellen. Ik zoek een houding die niet natuurlijk is want mijn lichaam zegt NEE dat wil ik niet.

11

Vandaag – 1 mei – was de grote aftrap van het afscheid nemen van 2Switch, op een woensdag waarop Jaqueline aanwezig was. Ze kwam wat later binnen en begroette mij heel hartelijk vanuit haar tafel. Het minste dat ik vraag geeft ze moeiteloos en dat maakt het weer moeilijk om weg te gaan. Ik ben omringd door lieve vrouwen, mooie mensen, een enkele man die ook een mooi mens is. Tijdens de pauze praat Vera me bij over de vervanging van haar keuken en het huis dat een schilderbeurt krijgt. Ze heeft ‘stellingen’ tegen haar huis staan waar ze niet om gevraagd heeft, wat betreft de timing. Het doet me denken aan mijn eigen ervaring die vooraf ging aan mijn werk hier bij de kledingsortering. Gelukkig is dat voorbij maar zij zit er middenin en houdt me wekelijks op de hoogte. Ik krijg daar dopamine van, net als van haar verhaal over de schattige labradoedel-pup van haar broer. Ik heb een mooie lap doorzichtig linnen en een prachtige trui gescoord. Die liggen met een briefje met mijn naam erop in bewaring op de tafel, tot vrijdag. Ook van het ritje via de P. Calandweg dwars door het bedrijventerrein Driepoorten die uitkomt op de Johan de Wittlaan word ik blij. In het Broek bij de Aldi koop ik verse broodjes, gevulde pasta met eekhoorntjesbrood en pesto, wat ik ook zal missen.

12

Aangeleerde zinloosheid is wetenschappelijk aangetoond en heet officieel aangeleerde hulpeloosheid. Middels dierproeven is bewezen dat ratten depressief worden wanneer er geen enkele beloning tegenover geleverde inspanning staat. Aangezien ik dit werk vrijwillig doe was het voor mij en andere vrijwilligers op vrijdag ‘helaasdag’. Een gevaar voor onze geestelijke gezondheid omdat ons de portie stofjes in het bloed ontzegd was. Dat heb ik een paar weken geleden met andere woorden aangegeven toen men het meenemen – scoren – wou afschaffen. ‘Het wordt heel zuur hier’ heb ik gezegd tegen Jaqueline en ook dat ik dan zou stoppen met het werk. Later gaf ze te kennen dat ditzelfde ook op andere locaties gezegd is en dat ze vrijwilligers wil koesteren. Dit geldt echter niet enkel voor ons maar ook voor betaalde werknemers want het werk is goor. Dopamine geeft ons plezier op een plek die het putje van de samenleving is, de onderste trede op de maatschappelijke ladder. Hier kom je terecht als je nergens anders aan de bak bent gekomen of gevlucht bent uit oorlogssituaties. Je bent nog net niet dakloos geworden of verslaafd en helemaal van de ladder gevallen. Het scheelde niet veel of mij was dat overkomen wat niemand mee wil maken, voordat ik met dit werk begon.

13

Het zou kunnen dat wij allebei de dupe zijn geworden van een zeker wanbeleid ten aanzien van het kopen van spullen die we vinden. Het parelvissen zonder bijvangst, geen kleding meenemen, op maan- en vrijdagen. In mijn geval betekende dat helemaal voor niets werken, wat al een hele poos gaande was. Om precies te zijn sinds het voorjaar van 2022 op de oude lokatie nog, de boerderij. Dat was de straf omdat mensen kleding verstopten die ze dezelfde dag niet konden meenemen. Dat is nu twee jaar geleden en deze crisis hangt er mee samen wat mij betreft. Het heeft beroep gedaan op mijn doorzettingsvermogen middels vele kaarsjes in de Martinuskerk. De hoop op betere tijden is me teveel geworden, terwijl goede tijd inmiddels is aangebroken. Ik ben verzuurd door het chagrijn, door teveel peper in mijn reet die ik mezelf heb toegediend. Wellicht is ook Angela gevoelig maar meer van het werken met de zweep erover. Het klikt niet maar dat heeft het nooit gedaan en het hoeft ook niet. Ik probeer het los te laten door mee te bewegen met de stroom, het motto van mijn ouders. Ik weet niet wat ik wil en probeer te voelen wat ik wil, elke dag weer en dat wisselt voortdurend.

14

De Moro-reflex is genoemd naar de Oostenrijkse kinderarts Ernst Moro (1874-1951) die deze onwillekeurige reactie van de spieren beschreven heeft. Het gaat hier om het – primaire – schrikreflex, ofwel: ‘wat te doen als er gevaar is’. De reflex ontwikkelt zich al in de baarmoeder, in het geval van de Moro als de foetus ongeveer 9 weken oud is. Direct na de geboorte kan de boreling over deze reflex beschikken. Normaal gesproken dooft deze reflex op een leeftijd van 2 tot 4 maanden uit. Wanneer een baby schrikt, opent hij/zij zijn/haar vingers en de armen en spreidt de benen. Vervolgens worden de armen voor de borst gebracht alsof hij/zij iemand omhelzen wil. Vaak gaat de baby meteen hierna hard huilen.

De oorspronkelijke functie van de Moro-reflex zou af te lezen kunnen zijn aan het gedrag van apen: een klein aapje klampt zich als er gevaar is met handjes en voetjes vast aan mama als zij mama’s vacht voelen. Ofwel: een baby schrikt, slaat armen en benen uit = ‘waar is mama?’ en als de handjes – in mindere mate ook de voetjes – mama’s huid voelen, klampt hij of zij zich vast. Het vastklampen zelf wordt meestal aangeduid als ‘palmreflex’: leg je vinger in de handpalm van een mensenbaby, en het knuistje sluit zich. Omdat vastklampen ook bij volwassen mensen veel zwaarder is dan ‘vechten of vluchten’, wordt daarbij extra adrenaline en cortisol afgescheiden in de bloedbaan.

De schrikreflex  – startle reflex of schrikreactie – is een natuurlijke reactie op onverwachte en intense stimuli, zoals een hard geluid. Die komt tot uiting in spierreacties zoals contractie van de nekspieren, opspringen en knipperen van de oogleden. In experimenteel onderzoek naar aangeleerde angstigheid of vrees wordt veel gebruikgemaakt van de schrikreactie. Zij vormt een belangrijk element van diermodellen van aangeleerde angstigheid.

Uit: Wikipedia, de vrije encyclopedie.

Wat ik de komende vier weken heb te leren is omgaan met een leidinggevende die mij niet mag en omgekeerd. In de sfeer van 2Switch betekent dat minder gevoelig zijn voor de mening van anderen ‘la ma lullen’.

15

De hele ochtend niets gevonden dat de moeite waard was om te bewaren maar dat gaf niets. Ik ben thuis druk bezig met wassen van alle winterkleding die weer terug in de kast kan. Nog meer spullen in huis komt nu niet zo goed uit voor mij. De vrijheid om wel of niet iets mee te nemen scheelt echter alles! Ik krijg weer dopamine in mijn aderen in plaats van azijn in de bloedbaan. Ook voor het betaalde personeel is de nieuwe regel een vooruitgang alhoewel ze nog maar 3 items per week mee mogen nemen. Altijd de keuze hebben in plaats van enkel op dinsdag, woensdag en donderdag tot 12.30 uur. Het is zelfs beter dan ooit, toen iedereen elke dag 3 items per ochtend mocht meenemen en ’s middags niets. Binnenkort gaan de prijzen wel omhoog maar wat mij betreft gaat het daar niet om.

16

En de winnaar is Jeffrey van de eerste sortering die de zakken leegt op de band. Altijd aanwezig en vriendelijk, hulpvaardig als je hem nodig hebt bij het wegen van een kooi. Hij raakt mij door altijd ergens over te beginnen dat hem bezig houdt maar hij zal nooit concurreren. Hij let goed op of je wel of niet aandacht hebt voor hem, hij zal nooit inbreken. Tijdens de pauze tuurt hij vaak op zijn mobiel terwijl ie luistert naar de gesprekken die wel of niet gevoerd worden. Zijn gevoel voor humor is uitmuntend en daarmee laat Jeffrey zijn kwaliteit zien. Wat mij betreft is hij de nieuwe ster die hoog aan de hemel staat, naast Jaqueline die nog altijd de zon in huis is.