Panta Rhei | Monique Fisscher

DEEL I

Titi werkt bij Panta Rhei op de afdeling waar textiel wordt ingenomen, achter de schermen, waar de zooi binnenkomt. Dat werk doet ze op vrijwillige basis, 8 uur per week, verdeeld over 2 dagdelen. Het verveelt nooit en ze ontmoet er mensen die overal vandaan komen, uit alle landen van de wereld. Wat hen bindt is de textiel die wordt weg gegooid en die zij sorteren. Eerste sortering: iemand gooit zakken leeg op een roltrap die uitkomt op een langzaam lopende band. Daar staan op een platvorm, mensen die een categorie uit de inhoud pikken, bijvoorbeeld kinderkleding, broeken, jassen. De laatste categorie is accessoires, haar favoriet, die in een kooi wordt gemikt. De volle kooien op wielen staan langs de hoge bakstenen achterwand opgesteld in rijen, in een hal waar geen daglicht binnenkomt, behalve via de grote roldeur. Daar wordt voortdurend in- en uitgereden met een heftruck door Fred vanuit het magazijn. Zij, dames over het algemeen, halen de kooien op voor de tweede sortering: winkelwaardig, B-keuze of afval. De kleding die mooi genoeg is voor de verkoop wordt in grijze boxen gelegd, daarna geprijsd en op seizoen gelegd. De kleding waar iets mee is maar nog wel draagbaar, is voor de handel met zogenaamde arme landen. Daar hebben ze grote witte zakken voor die in reuzenstandaards hangen – ook op wielen – waar ze de categorie met een stift op schrijven, op alle zijden van de zak. THISHURT had iemand geschreven die de Nederlandse taal niet beheerst, wat betekent T-shirt, maar ze begrijpen elkaar wel en doen het werk mede daardoor met plezier. De laatste categorie, afval wordt ook weer gescheiden en belandt in Gitte-boxen – zware grijze kooien – die in het midden van de lichte tweede hal in een rij staan. Witte katoen en T-shirts, gekleurde huishoudkatoen, geweven stof, gekleurde T-shirts, badstof, fleece, denim, gekleurde denim en last but not least de ultieme afval in een grote blauwe container. Ze brengen de volle boxen met een steekwagen terug naar de eerste hal, in de kou ’s winters. Daar staat Vivi meestal met de huishoudtextiel, en lege winkelwagentjes die ze gebruiken om kleding in te mikken vanuit de tafels – alvast voorsorteren op het scheiden van het afval. Daar staan ook mensen die de schoenen sorteren, de opvang van knuffels vindt daar plaats, en veren kussens. Tijdens de pauze in de kantine met oranje achterwand kijken ze uit op een grauwe binnenplaats.

Sjors is weg, de locatiemanager en met hem in zijn kielzog Fred, informele leider van de eerste sortering die niet zo gelukkig was met zijn baan. Met hem is ook de muziekbox met gekleurde lampjes die meebewegen, gebruikt op feestjes verdwenen. Ze hebben Douwe nu voor de sturing achter de schermen bij Panta Rhei die hem geruisloos heeft vervangen. Ondertussen is er veel veranderd sinds de twee mannen zijn opgestapt en dat mocht ook wel want de onderbezetting van personeel drukte zwaar op hen. In twee jaar tijd zijn veel mensen gekomen en gegaan, waaronder vaste krachten maar ook mensen met tijdelijke contracten, taakstraffers bijvoorbeeld. Na Titi’s vakantie aan het begin van de herfst was het weer druk op de werkvloer, met allemaal nieuwe gezichten. Haar favoriete categorie Accessoires was afgeschaft, die voortaan rechtstreeks vanuit de eerste sortering in witte zakken wordt gemikt. Nederlands was heilig maar die tijd is voorbij sinds ze een groepje arbeidsmigranten uit Izmir onder hen hebben dat enkel Turks spreekt, een enkeling Engels. Het leren van de Nederlandse taal op de werkvloer zit er niet meer in, het is voortaan handen-en-voetenwerk met al die Oekraïners. Er hangen lijsten met essentiële woorden in Nederlands en Oekraïens in de kantine en op de deur hangt een tweetalige corveelijst. Het zijn bijna allemaal vrouwen en iedereen is best blij, ook met de kleding die ze voor een prikkie mee mogen nemen. JURKEN ROCK stond er op een witte zak geschreven, waar Titi dan weer blij van werd. Binnenkort gaan ze ook nog verhuizen omdat het gebouw plat gaat voor een hele nieuwe wijk: de Melkweg. Ze blijven wel in de buurt, voor haar persoonlijk net iets verder weg van huis. Nog een week en dan is het voorbij daar, die plek langs de Meander, aan de overkant van Zwanenhof waar Titi altijd met de hond loopt, met uitzicht op de brug. Het wordt allemaal anders en ook weer niet, ze zullen zien wat het wordt en van haar hoeft het niet die verhuizing maar het zij zo. Josephine blijft, leidinggevende van de tweede sortering, met haar assistentes Liza en Cynthia.

Ze zijn verhuisd naar een pand op het industrieterrein langs de Meander richting het Oosten, iets verder van huis. Ze fietst er in 20 minuten naar toe, via de Marina Abramovicweg, de Dijkgraaf op, langs het Regionale Archief, de Bouwmarkt, Watersport en jachthaven Zuilenborg. Ze zag de zon opkomen en fietste door langs de Weerd, voorbij het tankstation van Shell, te ver, weer terug, verkeerde weg ingeslagen, nog eens terug fietsen, tot Titi uiteindelijk de voetgangerstrap naar beneden vond tussen het fietspad en de Lomanweg. Daar liep collega Farah, ook zoekende, tot ze de vlag van Panta Rhei zagen wapperen, maar nog niet de ingang om de hoek. Ze zagen wel de grote roldeur naar de eerste sortering die op een kier stond, bukten zich ‘hallo’, collega Diego zag hen en wees Titi de weg naar het fietsenhok, terwijl Farah zich naar binnen wurmde. Titi zag Liza staan en wilde haar omhelzen, van blijdschap, uiteindelijk gevonden.

Liza gaf een rondleiding door het indrukwekkende nieuwe ruime pand, waar genoeg ruimte is om te feesten, en uitbreiding in de toekomst. Het ziet er allemaal goed uit, met nieuwe werktafels en meer daglicht voor de mensen van de eerste sortering met hun lopende band, die nu niet meer op de tocht staan. De schoenen en het huishoudtextiel zijn verplaatst naar de ruimte voor de tweede sortering, aan tafels bij ramen, een vooruitgang maar Lotte maak het niet uit. ‘Ze kan overal werken’, zegt Josephine, waarop zij bevestigend knikt. Titi moet die ochtend meteen corvee gaan doen, toiletten schoonmaken, wat ze prompt vergeet en Liza maakt haar daar attent op en helpt een handje, zuigt gruis van de verbouwing weg. De routine is weg, en ze verdwaalt regelmatig, loop verkeerde kanten uit, het is allemaal anders en toch hetzelfde. Ze werk met Farah aan een dubbele tafel, en die vertelt dat het misschien haar laatste keer is want ze moet van de gemeente bij een bejaardenhuis solliciteren voor een baan in de keuken. Jennah is afwezig want haar zoontje ondergaat deze week zijn tweede chemotherapie, vertelt Norah die de komende weken naar Turkije gaat om haar zus te bezoeken. Een deel van de Oekraïners is weer vertrokken, moest van de gemeente, de dames – arbeidsmigranten – uit Izmir zijn er allemaal nog. Titi mist Sjors en Fred, en de knusheid van het vorige shabby pand dat ook niet bepaald klein was. Hier is een zee van ruimte die nog niet bezield is, ‘ik vind het helemaal niks’ zegt Hillie twee dagen later. ‘Het heeft geen sfeer’ en als Titi haar vraagt tot hoe laat ze moet werken zegt ze ‘nog twee jaar!

KINDERDING staat op één van de witte zakken die nu allemaal langs de kant staan, vloeiend geschreven door een Oekraïense die mag blijven, en dat maakt weer wat goed. Ze heeft Guiliana beloofd om volgende week home-made appelcake mee te brengen. Eenmaal thuis geniet ze na van/in een bruin hesje van konijnenbont dat ze gevonden heeft tussen de kinderkleding. Alle bont moet eigenlijk in de afvalcontainer maar het is koud, kouder dan ze dacht. Ze beschouwt het als werkkleding maar die hoor je niet mee naar huis te nemen. Ze deed het toch vanwege de kou en zo kwam haar oude angst om ontslagen te worden weer opzetten. Tijdens het weekend borduurde ze haar naam in sierlijke letters op de rugzijde van het bontje dat ze weer mee terug nam naar het werk. Ze ruilt het met de oranje bodywarmer die tot dan dienst deed en weg kan.

Ze zijn van een ouderwetse boerderij naar een moderne stal gegaan waar systematischer gewerkt wordt. Ook de weg er naar toe is recht-toe-recht-aan, vanuit haar woonwijk fietst ze recht op de Meander af, slaat bij de Zandbergen linksaf. Daar gaan de beentjes de lucht in, fietsend langs de rivier met een adembenemend uitzicht op het oosten waar de zon opkomt. De Meander ligt als een lint in het landschap, die al gauw afbuigt naar het zuiden terwijl de haven langs de Dijkgraaf blijft liggen. In die driehoek begint industriepark de Weerd, waar inmiddels vier windmolens staan, rechts van de weg. Hier komt ze gewoonlijk niet en zeker niet op de fiets, behalve dan bij de Bouwmarkt. Ze passeert een winkelcentrum en industrie-terrein Molenpoort aan die kant van de weg in het noorden, links, de kant waar ze uiteindelijk moet zijn. Eerst nog langs het energiebedrijf dus en pas voorbij het Shell-station, bij de Oudeweg steekt ze over zodat ze nog maar een heel klein stukje tegen het verkeer in hoeft te rijden. Op dat fietspad kom je trouwens geen kip tegen, zeker niet in de vroege ochtend want het zijn allemaal auto’s daar die het verkeer uitmaken. Ze rolt haar fiets naar beneden door het zand, langs de luie trap van stoeptegels met trottoirbanden en een gleuf voor de fiets. Die zit aan de verkeerde kant, behalve op de terugweg. Dan is Titi er bijna, bij het centrum voor textiel-inname van Panta Rhei waar ze om 8.30 uur begint met werken. Ze zet haar fiets in het houten hok buiten waarvan de deur dichtknalt na het binnengaan en hoopt dat ze op tijd is.

Op de terugweg rolt ze haar fiets de dijk weer op, rijdt nu aan de andere kant van de weg, die bestaat uit twee rijbanen met een groenstrook in het midden plus fietspaden. De Meander is aan deze kant van de weg uit zicht, bedrijven zijn in beeld, langs het hoofdkantoor van Spectrum. Oliecentrale OKAY met gigantische cilinders die gevuld zijn met diesel, voorzien van flauw-puntige deksels, met aan- en afvoerbuizen. Het elektriciteitshuisje dat er bij staat is voorzien van graffiti: NOT OK staat er en op dat moment begint de reis haar tegen te staan. Ze overweegt om voortaan op de terugweg via de Krommeweg te fietsen, rechtstreeks naar huis.

‘Dou we zitten nog steeds in de kou’ riep Josephine halverwege de ochtend en wikkelde een warme sjaal om haar hals. Het was vlak voor het kwartiertje pauze van 10 uur en Titi dacht ‘die blijft’, deze gesproken tekst. Ze denk aan Rikkie, die er ook wat van kon, ze komt niet meer terug nadat ze, een paar keer zelfs, van de fiets is gevallen. Titi mist haar met die praatjes van ze en de hartelijke ontvangst nadat ze met knalrood haar op het werk kwam, ‘Annie’ riep ze, van die film. Ze was een gangmaker, je kon lachen met haar maar ze was niet blij met haar werk bij Panta Rhei, dat onder haar niveau was. Ze kreeg extra taken: een modeshow organiseren, wat ze met verve deed en de corveelijst invullen wat ze heel consciëntieus aanpakte. Ze controleerde altijd of je het werk wel goed had gedaan en als dat niet het geval was werd je door haar op het matje geroepen. Ze was ook fanatiek in kleding, met name schoenen scoren voor iedereen en jassen. Ze was op de hoogte van ieders wensen, maar ze had het niet naar haar zin en dat mocht ook iedereen weten, wanneer ze woensdags al ‘bijna weekend’ schalde. Met haar mist Titi Irene die net iets eerder begon daar dan zij, ook een maatje, die altijd opvallende oorbellen droeg en van konijnen hield, net als haar vriend met wie ze gaat trouwen. Dat weet ze dan weer van Hillie die nog contact heeft gehouden met haar nadat ze weg was, die nu ziek thuis zit. Dan denkt ze nog vaak aan Mallika, plotseling heel aanwezig, vanuit de gemeente met behoud van uitkering en aanvulling van Panta Rhei tot het minimum loon. Na de verlenging van een half jaar wou ze graag blijven maar het bedrijf wilde haar niet in dienst nemen. Net als Tatjana die ook zo enthousiast was, die nu als leidinggevende bij Ratjetoe – concurrent – aan de slag kan. Rahmoun mist ze ook nog steeds, de stagiair die het gezellig vond om Deutsch zu reden met Titi. Dat had hij geleerd op zijn vorige werk, een gevangenis in Duitsland. Ze heeft mooie stukken dankzij hem, waaronder een kussen dat gemaakt is van een wollen deken en een bloemetjesgordijn, wat hij echt iets voor haar vond. Ze dankt ook haar gymschoenen en regenlaarsje aan hem en denkt aan Rahmoun als ze die draagt, en de schitterende fietstas. Ze denkt ook nog aan Hafsa uit Syrië die amper Nederlands sprak, wanneer ze haar regencape met Arabisch motief draagt. Het was in den beginne toen ze nog heel gesloten was omdat ze een depressie had, niet lekker in haar vel zat. Deze mensen hebben haar daaruit gekregen, onder andere want het gaat om het geheel waarin ze op kan gaan als in een roedel.

Alle tafels staan sinds kort in dezelfde richting opgesteld zonder de dubbele tafel bij de kast met benodigdheden: stiften, doekjes, plantenspuiten, schietpistolen en prijskaartjes. Je maakt gemakkelijk contact met degene die tegenover je werkt en op vrijdag was dat altijd Guiliana. Die miste haar gezellige plekje in de ouderwetse boerderij en dat maakt ze nu nog eens mee. Ze staan achter elkaar te werken en omdat zij de taal niet goed spreekt verloopt de communicatie moeizaam. Bij het spreken met handen en voeten is het immers van belang dat je elkaar kunt zien, nu is die kans verkeken. Ter compensatie sprak ze Spaans tijdens de pauze met een Antilliaanse collega die bij de eerste sortering aan de lopende band werkt. Ze hoorden wel steeds de stem van Douwe aan zijn telefoon zonder dat hij een woord met hen sprak. Plotseling zat hij met zijn laptop aan de tafel van Cynthia die ziek is en keek in de rondte. Vroeg aan Guiliana of alles goed ging, waarop zij bevestigend antwoord gaf. Ondertussen had Titi de mooie trui aangetrokken die ze ’s ochtend als eerste uit de kooi viste, terwijl ze op vrijdag niks meer mogen kopen. ‘Als de kat van honk is dansen de muizen op tafel’ dacht ze maar Guiliana vroeg haar aan het einde van de ochtend om die weer uit te trekken en in de kast te hangen als werkkleding, wat ze keurig deed. Zo redde zij Titi’s gemoedsrust want als het aan haar had gelegen was het anders gegaan en hing die trui thuis aan een hanger.

Annie is terug en dat is ze zelf maar nu niet als het weesmeisje van de gelijknamige film. Rikkie noemde haar zo en Josephine heeft het stokje overgenomen. Titi was eerst verbaasd en schoot in het verweer want haar bos met krullen is afgeknipt nadat die vlam heeft gevat tijdens het edelsmeden.Titi is nu Annie Lennox van de Eurythmics, Britse Band waar ze ooit fan van was, met dat ultra-korte oranje haar. Ze wacht met verven tot Pasen, als het weer een paar centimeter is gegroeid. Fien is terug van Corona, net als Cynthia die vrijdag nog steeds een beetje tipsy zag. Titi heeft weer plezier in het werk gekregen, mede door de mensen en de muziek op de radio die ze thuis momenteel moet ontberen want haar versterker is stuk. Er is minder gelegenheid om te praten en meer om te zingen, meezingen met de liedjes ‘Sing Halleluja ‘ van de Zweedse band Dr Alban, bijvoorbeeld. Weer denkt ze aan Rikkie met haar favoriete nummers, wanneer ze begon te dansen en aan Juanita die kon zwaaien als een hippie met haar weelderige haardos. Ze weet niet of haar gevoel van geluk een echo is of dat ze echt blij is, in de nieuwe lokatie. Titi heeft vandaag in elk geval een leuk T-shirt gescoord.

Ze mogen kleding kopen voor een prikkie maar niet onbeperkt. Elke dag 3 stuks was aanvankelijk de regel. Nu weet Titi hoe belangrijk die zijn en dat ontslag zelfs een gevolg kan zijn van het overtreden van de regels. Ze had geluk met haar twee halve dagdelen want zo kon ze aanspraak maken op 6 items per week. Er werd ook gehandeld met die promesses, wat voor zich spreekt. Ze maakte vaak een deal met Hafsa die thuis een heel gezin van kleding voorzag, en rekende haar items af. Dat mocht eigenlijk niet maar iedereen deed het, net als kleding verstoppen die je graag mee wou nemen maar je zat al aan de 3. Dat heeft ze één keer gedaan op aandringen van Hillie die de regel flauwekul vond. Die werkt er al sinds de eeuwigheid en was leidinggevende toen het bedrijf nog in de kinderschoenen stond. Onder Sjors en Josephine zijn de regels verscherpt, ze denkt aan die keer toen Cynthia op vrijdag afwezig was. Sjors wou niet ‘afrekenen’ terwijl Jennah een koffer had gevonden die ze graag wou. Een dikke vette NEE was het antwoord op haar aandringen want ze ging met vakantie en had die koffer echt heel hard nodig. Ze raakten en masse verslaafd aan het kopen van spullen die ze vonden. Er werd veel tijd besteed aan passen en oordelen, iedereen zocht voor en met elkaar. Voor thuis, voor zichzelf en om te handelen, met een buurvrouw in ruil voor iets anders. Dat was erg leuk maar niet zo efficiënt en daarom nadelig voor het voortbestaan van het bedrijf. Er kwam een einde aan dat feest, vorig jaar toen het volgens de leiding de spuigaten uitliep met verstoppen van kleding. Er was geen vertrouwensband meer en daarom werd de 3-items-per-dagregel tijdelijk helemaal afgeschaft.

Titi vond het heel moeilijk, deze tijdelijke maatregel en de dreiging met ontslag wanneer iemand in overtreding ging. Het leek wel een instelling voor verslaafden waar ze in was beland, begrijpen deed ze wel. In de hoop op betere tijden stak ze regelmatig een kaarsje op. Haar wens ging deels in vervulling in de vorm van een versoepeling van de regel. Voortaan 2 items per dag maar niet op maandag en vrijdag, zodat ze het geluk niet meer mee had. Nu mag ze op vrijdag helemaal niks meer kopen en dat maakt het werk een stuk minder interessant, de uitzondering bevestigde de regel. Cynthia wou nog wel eens wat opschrijven dat ze die woensdag daarna kon afrekenen met Liza. Pas geleden vroeg Liza op woensdag ‘heb je nog iets opgeschreven bij Cynthia dat je moet afrekenen?’ Titi interpreteerde dat als ‘oh dat mag dus echt’ en prompt vond ze op vrijdag een mooie trui en vroeg of ze die op mocht schrijven. Het antwoord was ‘dat doen we niet meer’ dus voortaan werkt ze vrijwillig zonder bijvangst, op vrijdag. Het is net zo frustrerend als winkelen zonder geld op zak. In een restaurant werken en zelf niks te eten krijgen, geen gedeeld geluk meer.

Transparante puinzakken gevuld met kleding die winkelwaardig is liggen daar waar eerst een lege ruimte was, om te dansen. Langs de wanden zijn witte zakken met tweede keuze opgestapeld maar net zo dat de ramen vrij zijn. Die puinzakken zijn voor de verkoop die nog op gang moet komen, dankzij noeste arbeid. Ze mogen geen telefoon bij zich dragen op de werkvloer en daarom kan Titi helaas geen foto maken van deze prachtige installatie.

‘Komt het wel vaker voor dat je iets op laat schrijven op vrijdag?’

‘Een enkele keer wel ja’

‘Het is niet de bedoeling’

‘Je vroeg toen of ik nog iets had op laten schrijven bij Cynthia’

‘Omdat zij me verving op woensdag’

‘Oh, ik was vergeten dat je vorige week vrij was’

Op maandagochtend om 8 uur stond Titi paraat voor een traditioneel ontbijt dat voor het eerst weer plaatsvond, in Warborg bij Steengoed. Het hele personeel van Panta Rhei was uitgenodigd om deel te nemen en ze gingen gezellig in een taxi-busje. Vroeg in de ochtend op de nuchtere maag was een hele uitdaging voor haar want ze gaat gewoonlijk niet zonder ontbijt de deur uit. De meeste collega’s waren feestelijk gekleed, met name de vrouwen uit Oekraïne en Turkije. De nichtjes van de lopende band uit Bursa leken opeens anders, opgemaakt en vloeiend engels sprekend. Normaal hoort ze enkel hun gegiechel op de achtergrond en praten met schelle stemmen maar nu zat Titi gezellig met hen te kletsen.

Eerst een toespraak door directeur Eef Rietveld die met behulp van een beeldscherm de stand van zaken uit de doeken deed. Hij benadrukte nog eens dat de MENS centraal staat in deze onderneming, en dat was voelbaar. Ze waren daar met 250 personeelsleden van 16 locaties, waar ze weinig van merkten in de ruime entourage, gelegen aan een meer met een strandje. Eef vertelde dat het bedrijf financieel gezond is ondanks de zware tijden, hoge energieprijzen en verhuizingen. Het beleid ten aanzien van de vele vrijwilligers wordt opnieuw onder de loep genomen waarbij BOEIEN en BINDEN centraal staan. Natuurlijk dacht Titi meteen weer aan de kleding die ze mogen meenemen voor een prikkie maar niet op vrijdag. Later op de dag heeft ze een kaarsje aangestoken in de kapel van de Martinuskerk in de Walstraat voor de leiding van Panta Rhei in de hoop op versoepeling van de regel.

Voordat het traditionele ontbijt begon las een nieuw lid van de Raad van Toezicht uit Roerlo nog een brief voor van een ander lid van de raad waarna ze langs het buffet konden lopen. Titi zat met wat collega’s aan een picknick tafel te smullen en ging nog een tweede keer. Er was genoeg tijd om van het strandje te genieten en foto’s te maken van en met elkaar tot de laatste ronde. Er werden loten getrokken uit een vaas met namen en Norah hoorde bij de gelukkigen die een waardebon van 50 euro kreeg, te besteden in één van de winkels. De hoofdprijs: een zelf uit te kiezen fiets, ook in de winkel van Panta Rhei, waarna ze terug liepen naar de parkeerplaats. Het duurde een poosje tot het busje kwam maar er was muziek en er werd gedanst want Francesca was erbij.

Vanochtend verwachtte Titi Jennah terug te zien maar toen was Farah er opeens weer want het andere werk beviel niet. Nog een verrassing: Douwe heeft haar gegroet, dat was nadat ze hem eerst straal voorbij liep dat hij wat zei terwijl ze met de rug naar hem toe haar schort uit de kast pakte. Er is ook een collega bijgekomen, meisje is het ezelsbruggetje naar Maisah, uit Egypte zodat er weer Arabisch gesproken wordt wat Titi zeer op prijs stelt. Farah is bezig met de inburgeringscursus en haar Nederlands is verbeterd maar nog steeds moeizaam. Dat kan Titi zich heel goed voorstellen, ze doet haar best en het was weer ouderwets gezellig. Farah vroeg ‘Hiacyntha’ of ze echt niks mee mogen nemen op vrijdag en vertelde nog eens hoe blij ze met de kleding is. Het verbaasde haar dat Titi dit werk vrijwillig doet en vroeg waarom. ‘Waarom doe ik dit?’ vraagt ze zich wel vaker af, in het algemeen, in elk geval niet om geld te verdienen. Na zo’n ochtend voelt ze zich compleet gesloopt terwijl ze dat niet door heeft als zij er nog is maar wel dat het net iets te lang is zo’n ochtend. Om 14.30 uur is Titi altijd hersteld en verheugt zich op de vrijdag als het woensdag is en op dinsdag op de woensdag. Het is net dat ene uurtje teveel van het goeie en dat voelt ze in haar lijf dat niet meer mee wil doen alhoewel ze gewoon door kan werken. Ze gaat dan op de mechanische stand en moet daar vervolgens weer vanaf en dat kost tijd, twee uur om precies te zijn. Eén uur over de grens gaan betekent twee uur herstellen en dat is na bijna drie jaar hetzelfde gebleven.

Vóór 8.30 komt Titi aangelopen maar de deur is dicht en daarom belt ze aan terwijl ze Cynthia ziet staan in het hok waar de leiding huist. ‘Je kunt ook via de nooduitgang naar binnen lopen’ zegt ze, die staat open vanwege de warmte.’Maar ik wil graag hier langs voordat ik de werkvloer op ga’ zegt Titi, ‘ik wil niet door de nooduitgang naar binnen’ denkt ze. ‘Ik doe altijd de deur dicht’ zegt Cynthia. Titi voelt zich ongemakkelijk en vraagt zich af wat er speelt, ‘zou het nu toch gaan gebeuren dat ik buitengesloten word?’ vraag ze zich af. De hele ochtend geen woord gewisseld met Cynthia terwijl ze achter elkaar staan te werken. Bij het afrekenen vertelt Titi dat de broek van het merk Sandwich die ze vorige week heeft meegenomen om te passen heel mooi is. De rits zit echter los en meestal krijg je dan een korting maar deze keer niet. Ze moet het zien en daarom betaalt Titi gewoon de volle pond, al is dat maar 3.50 euro. ‘Ach de naaimachine staat altijd klaar’ die heeft zij niet, zegt Cynthia. ‘Ik heb er wel drie zelfs’ en noemt ze, inclusief de Anker van haar moeder.

Josephine is twee weken afwezig vanwege het overlijden van haar moeder en inmiddels zijn de verhoudingen verbeterd. Tijdens het afrekenen liet Lotte haar paspoort zien met de foto waarop ze zonder bril ‘niet blij’ kijkt omdat je niet mag lachen. Dat kent Titi wel en dan moet je weer vijf jaar vooruit met dat stuk chagrijn. ‘Ik lijk altijd een bitch op die foto’s’ zei Liza,’wat nou als je dat ook bent’ zei Titi en toen hebben ze gelachen en was de lucht weer helder. Ook op vrijdag was de sfeer opgeklaard onder leiding van Hiacyntha en stond de deur bij aankomst wijd open. Er werd amper Nederlands gesproken, wel veel Oekraïens, Turks en Arabisch waar ze niets van begrijpt. Aan het einde van de ochtend vond Guiliana een partij protserige baljurken die ze gezamenlijk bewonderden. Titi streek met haar handen de kreukels neer van het gaas onder de oppervlakte van een bolle feestjurk en keek naar de prijs. Deze was 365 euro waard, één van de duurste exemplaren van de partij en legde haar bovenop de andere jurken in een grijze box. Guiliana kwam telkens weer met een andere en allen stonden ze te kijken en non-verbaal te oordelen. ‘Dit is voor maandag’ zei Cynthia waarmee ze aangaf zich niet zo goed raad te weten met deze vangst.

‘Arman komt niet meer’ zei Joey terwijl hij het restant van de sportkleding in Titi’s kooi woog vlak voor de middagpauze. Hun mooie man uit Georgië, gevlucht uit Oekraïne, bij de lopende band heeft een huis gekregen buiten de stad. De hele ochtend hoort ze nog zijn stem en ziet dat Ferhat en Merih minder vrolijk zijn sinds zijn vertrek. Het is weer omschakelen, plaatsmaken voor iemand anders om te stralen, want dat is wat hij deed, na het vertrek van Fred, en Sjors. Diego maakt een goeie kans als rijzende ster en voor je het in de gaten hebt heeft de groep zich herschikt. Douwe maakt ook een kleine kans met zijn cijferwerk achter de schermen wat Titi betreft, met zijn Twentse accent. Ze zullen zien en wellicht verschijnt er nog iemand op het toneel die de show gaat stelen, die ze nog niet kennen. Het blijft een komen en gaan van personeel behalve de vaste kern waar Titi bij hoort, onder leiding van de zon in huis: Fien, met haar humor.

Sinds de verhuizing wordt nauwkeurig bijgehouden hoeveel kleding iedereen verwerkt per dag. Er staat een whiteboard waar de resultaten met een groene of rode stift op geschreven worden. Titi staat niet op de lijst maar geeft het resultaat wel door in de envelop met haar naam die ze ’s ochtend krijgt aangereikt. Ze weegt inmiddels zelf haar kooi, print een bonnetje en concludeert dat haar scores goed en stabiel zijn, meestal iets meer dan 100 kilo. Ze rekent uit hoeveel kleding ze in de loop van de jaren door haar vingers heeft laten glijden. Het wegen is een uitje voor een praatje met Joey, Diego of Eliza van de eerste sortering om de sleur te doorbreken.

Elke woensdag- en vrijdagochtend fietst Titi naar Panta Rhei om te aarden. Twee keer per week gaat ze voor anker liggen en dat bevalt haar nog steeds alhoewel het niet altijd leuk is. Ze heeft moeite met de vrijdagen waarop ze niets mogen kopen, waar het werk saai door wordt want er is niets te kiezen. Ze verzint trucs om het leuker te maken, bijvoorbeeld stiekem iets meesmokkelen, waar ze geen goed gevoel van krijgt. Ze heeft iets nieuws bedacht: het door haar begeerde item komt nu bij een ander terecht. De gedachte die haar bevalt wanneer het om kleding voor de handel met ‘arme landen’ gaat. Nu heeft ze weer wat nieuws bedacht om het werk op te leuken. Als Zen beoefenares sorteert ze 20 minuten en daarna 5 minuten opruimen en afvoeren, en weer door in dit ritme. Op de woensdagen heeft ze deze trukendoos niet nodig omdat er wél kleding gekocht mag worden. Liza was deze week nog steeds afwezig, de derde week maar niemand weet wat ze heeft en Titi denk er het hare van. Als kunstenares zal het haar niet gemakkelijk vallen om full-time iets anders te doen dan waar je voor bent opgeleid. Behnam ‘ze heeft iets anders’ bevestigde Titi’s vermoeden zonder zich verder uit te spreken. Hij komt een beetje los, nadat hij van de lopende band af is door de ruzie met iemand die daar nu niet meer werkt. Dat heeft ze allemaal niet meegekregen maar in de pauze werd het verhaal in geuren en kleuren verteld, in het hok. Doordat hij Turks spreekt ging Titi er van uit dat Behnam uit Turkije komt maar hij komt uit Azerbaijan, zijn moedertaal is Varsi dat in Iran gesproken wordt. Hij komt altijd wat later, en vorige week moest hij weer terug naar huis omdat hij zijn gebit niet in had. Het is zijn taak om te assisteren door volle winkelwagentjes te legen in de grote witte zakken, wat Titi op vrijdag vaak doet ter afwisseling. Hij brengt de zakken weg, weegt ze, knoopt ze dicht met behulp van de elektrische lier en dumpt ze in de grote hal waar Elize rondrijdt met haar heftruck, of Diego. Hij heeft met een zwarte viltstift de categorie al op de nieuwe zak geschreven die klaar ligt als hij met een rammelende lege standaard komt aangelopen. Hij brengt ook de Gitte-boxen voor de industrie weg als die vol zijn en de afval containers op wielen. Tussendoor is hij een kletsmajoor en leert de Nederlandse taal te spreken, waar hij onder andere voor komt als vrijwilliger.

Titi heeft haar plan doorgezet: telkens 20 minuten sorteren en daarna 5 minuten opruimen. Ze werd daarbij gehinderd door Cynthia die prikkelbaar is en weer geen woord gewisseld heeft met haar, behalve zakelijk. ‘Is er nog iets dat ik moet weten?’ vroeg ze voor aanvang van het werk, ‘want ik heb een paar keer dingen gedaan die niet de bedoeling waren’. Eerst het sorteren van de broeken en daarna bleek de verwerking van gekleurde spijkerbroeken voor de industrie niet meer te bestaan. ‘Dat is al weken zo, dat kun je toch zien!’ zei ze, ‘ik werk hier enkel twee ochtenden per week en heb niet alles door wat hier gebeurt’. ‘Er is veel gedoe’ voegde Cynthia er nog wel aan toe, en dat drong pas later tot haar door. Sterker: vanochtend pas nadat Titi de klok had rond geslapen en haar rechter arm niet meer kon bewegen.

Francesca heeft deze week ontslag gekregen, naar zeggen omdat ze niet goed functioneert en begeleiding nodig heeft. Die heeft ze wel gehad maar het klikte niet met de vrouw die haar eens in de twee weken aan haar tafel kwam begeleiden. Francesca heeft Titi vaak verslag uitgebracht, waar ze van heeft genoten vanwege diens droge humor. Ze was altijd heel open, ook over haar privéleven met man, hond, katje, en kleinkinderen. ‘Oma ik vind je niet lief hoor’ echoot in haar want ze was volgens kleindochter te streng omtrent de hoeveelheid snoepjes die ze van oma kreeg. Francesca die bijna met pensioen was hield van het prijzen van items, niet van sorteren, net andersom als Titi want prijzen interesseren haar niet. De leiding vond dat ze all-round moest zijn maar zij hield er echt niet van en maakte fouten. Die werden opgemerkt door collega’s enne, ze was langzaam en niet netjes genoeg met stapelen van geprijsde kleding voor de opslag. ‘Jij begrijpt niet waarom’ zei Fien toen Francesca de deur uit liep zonder om te kijken. Op vrijdag had ze appelcake bij zich die troostcake werd maar stond weer voor de dichte deur, terwijl Cynthia in het hok van de leiding zat. Titi liep om en bracht de cake naar koelkast in de keuken, ‘Cynthia, zal ik de deur op een kier zetten voor degene die nog komt?’ ‘Nee’ zei ze’, ‘ik vind het niet leuk om helemaal om te moeten lopen’, ‘oh wat erg voor je’.

Die ochtend heeft Cynthia wederom geen woord gewisseld behalve zakenlijk nadat Guiliana haar afval had gecontroleerd. Er lagen polo’s bij van t-shirt-stof die volgens haar bij Breigoed moesten, en Cynthia bemoeide zich ermee. ‘Guiliana weet het wel hoor’, ‘ik vind het niet prettig om tegenstrijdige instructies te krijgen’. ‘Van wie dan?’ vroeg ze, ‘wat denk je zelf?’ vroeg Titi en doelde op Fien. Het ging nog even door en daarna voelde Titi haar hart in de keel bonzen, verstand op nul, gevoel geparkeerd. Ze besloot om de cake mee te nemen naar het personeelshok in plaats van op het aanrecht in de keuken te zetten. Ze had een kaart geschreven voor Francesca, nog eentje omdat er geen ruimte meer over was. Ze liet Zaynab wat schrijven, en Jamila die ook verbouwereerd was, en boos. Tijdens de pauze kwam er een gesprek op gang over het ontslag waarbij Guiliana voor de leiding opkwam. Dat ging niet ten koste van de sfeer, die er beter op werd omdat ieder haar hart kon luchten. Ondertussen likte Titi de envelop dicht met ‘Francesca’ zonder achternaam, adres onbekend. Vlak voor de middagpauze had ze de moed om Cynthia te vragen om de kaart op te sturen, waar de postzegel al op zat. ‘Ik probeer het vanmiddag nog te doen’ zei ze ‘en anders leg ik hem woensdag voor je klaar’. Die liet zich niet meer zien terwijl ze om 12.30 uur richting keuken liepen maar Titi zag haar wel staan tussen de kooien in de sluis.

Cynthia belde om te vragen waarom ze er niet is, net als woensdag en Titi vertelde dat ze heeft doorgegeven dat ze ziek is. Josephine heeft echter haar voicemail niet gehoord omdat ze twee weken vrij is, wat Titi niet kon weten. Ze hadden weer discussie, over de afwezigheid van Fien die er vorige week wel of niet was. Titi weet dat zij er wel was want ze waren er beiden bij toen Francesca een week geleden ontslag kreeg. Cynthia vroeg niet wat ze heeft omdat ze dat volgens haar officieel niet mag doen vanwege privacy. Ze mocht haar wel vertellen wat er scheelt wat Titi deed: een tennisarm waar ze het werk niet mee kan doen. Ze vroeg niet door en schoof het naar Josephine die binnenkort weer aanwezig zal zijn. Titi heeft haar bedankt voor het bellen opdat haar collega’s nu weten waarom ze thuis is gebleven, bij heldere hemel.

Het is alweer bijna Kerst, de pakketten staan hoog opgestapeld in de hal bij binnenkomst. Voor de rest is men deze week niet zo gul want Josephine was woensdag ziek en Douwe rekent niks af. Cynthia biedt op vrijdag niet aan om iets voor haar op te schrijven omdat ze deze week enkel werkt op de dagen dat er niemand is om af te rekenen. Gewoonlijk was men in dat geval zo attent om toch wat items voor je op te schrijven maar nu niet. Titi zal zich weer ziek melden, is van plan om op te stappen en dit maakt het gemakkelijker. Ze zegt er niets van want ze wil niet nog eens ‘oh wat erg voor je’ te horen krijgen. Wat er nog bij komt is dat ze na deze ochtend geen kerstmuziek op Sky-radio meer wil horen, dan toch 1000 keer liever de top 2000.

Na drieeneenhalf jaar is het einde van deze baan in zicht. Titi heeft wat geleerd, en dat is ‘dankjewel’ – ‘shoukran’ in het Arabisch – zeggen en ‘sorry’: ‘afwan’, dat ook ‘alsjeblieft’ betekent. Voorts opent ze kooien met een zekere categorie die voorgesorteerd is door de mensen van de eerste sortering. Die brengen de volle kooien naar een corridor die aan het einde is afgesloten met een horizontale roldeur. Die kan men aan de andere kant openen middels een grote rode knop. De kooien staan op wielen, ze zijn aan één zijde te openen middels twee klapdeuren, boven en onder. Wat ze doen bij de tweede sortering is de bovenste klep openen en een berg zooi op een hoge tafel laten vallen. Die zit men op een kruk weg te werken door alles stuk voor stuk te bekijken en te beoordelen op waarde. Items met winkelwaarde worden gevouwen en gestapeld op tafel, de rest gaat in winkelwagentjes of plastic wasmanden. Die berg is als de runderen die aan de overkant van de Meander lopen te grazen. Ze zijn onderling verbonden en bewegen en groupe door het gebied. Om de berg haar kant uit te krijgen hoeft Titi enkel aan één item te trekken en het hele zootje komt mee, net zoals het team met elkaar meebeweegt.

Dit verhaal gaat over een echt bedrijf en echte mensen met echte namen, die heb ik gefingeerd ter bescherming van de privacy van betrokkenen.